CZY KLAPSY RZECZYWIŚCIE SZKODZĄ? NOWE BADANIA

Jakiś czas temu wyjaśniałam wam, że między doniesieniami za świata nauki nie można stawiać znaku równości. W hierarchii ważności publikacji wysoko stoją jednak tzw. badania randomizowane oraz meta-analizy. Te pierwsze zakładają losowe przydzielanie uczestników eksperymentu do grup, dzięki czemu niweluje się wpływ niekontrolowanych zmiennych na wyniki eksperymentu.

W przypadku badań nad wpływem klapsów na rozwój i zachowanie dzieci badanie to wyglądałoby mniej więcej tak, że w kilku wybranych szpitalach matkom po porodzie mówi się – hej Ty, Ty będziesz wychowywać swoje dziecko stosując klapsy, a Tobie nigdy, przenigdy nie wolno ich stosować. Przyznacie, że takie badanie nie ma racji bytu, bo nikt się na to nie zgodzi od rodziców zaczynając, a na komisjach etycznych kończąc. Dlatego takimi badaniami na temat klapsów nie dysponujemy.

Ale od paru dni dysponujemy piękną meta-analizą. Meta-analizy to przeglądy dostępnych doniesień z określonego obszaru badawczego, które poddaje się krytycznej analizie statystycznej. Innymi słowy w meta analizach dzięki zastosowaniu specjalnych metod statystycznych zbiera się wszystkie opublikowane dotąd dane do kupy i patrzy co wychodzi, co się zgadza, a co nie.

Wspomniana przeze mnie pachnąca świeżością meta-analiza poświęcona klapsom, przyjrzała się badaniom na ten temat opublikowanym w ciągu ostatnich 50 lat w których sumarycznie udział wzięło 160 927 dzieci, czyli naprawdę ogromna grupa. Co więcej, w meta analizie tej brano pod uwagę wyłącznie te badania w których faktycznie chodziło li tylko o klapsy – to ważne, bo dość często w badaniach sprawdza się generalnie stosowanie kar fizycznych, czyli także chociażby uchodzące za bardziej brutalne niż „zwykły klaps” metody jak uderzanie pasem albo jakimkolwiek innym przedmiotem, co jak słusznie się domyślacie może nieco zakłócać ostateczne wyniki. Dlatego podkreślę jeszcze raz – w badaniach, które były brane pod uwagę w tej meta-analizie nie stosowano wobec dzieci żadnej innej formy przemocy fizycznej poza klapsem, rozumianym jako uderzenie otwartą dłonią w pośladki lub kończyny.

Co się okazało?

Ano analiza dostępnych danych wykazała, że stosowanie klapsów wpływa negatywnie na dziecko. Niespodzianka taka… Dawanie klapsów korelowało z negatywnymi konsekwencjami w 13 z 17 analizowanych obszarów w tym m.in. w zwiększonej ilości agresywnych i antysocjalnych zachowań, eksternalizacji problematycznych zachowań, trudności w odróżnianiu tego co dobre od tego co złe. Dorośli, którzy dostawali klapsy w dzieciństwie częściej też mieli problem z chorobami natury psychicznej.

Innymi słowy 50 lat badań potwierdziło, że dawanie klapsów może mieć dla dziecka szkodliwe skutki, a co więcej badaczom wyszło także, że dawanie klapsów nie zwiększa u maluchów karności i posłuszeństwa wobec rodziców. Nie zwiększa ani krótko- ani długofalowo, czyli jakby nie działa i nie sprawdza się jako metoda dyscyplinująca. Zatem dając klapsa wcale nie sprawiasz, że następnym razem dziecko „niczego nie przeskrobie”, za to zwiększasz prawdopodobieństwo wystąpienia negatywnych zachowań u dziecka w przyszłości (patrz wyżej).

Co więcej klaps to nie tylko klaps. Klaps to też bicie, pozwólcie, że zacytuję słowa pierwszej autorki meta-analizy;

My jako społeczeństwo mamy tendencję do myślenia, że klapsy i przemoc fizyczna to dwie różne rzeczy, tymczasem nasze badania pokazują, że dawanie klapsów jest związane z takimi samymi negatywnymi konsekwencjami jak przemoc fizyczna, tylko w nieco mniejszym stopniu. Mam nadzieję, że uzyskane przez nas wyniki pomogą rodzicom zrozumieć potencjalne szkody jakie mogą płynąć z wymierzania klapsów i skłonią ich do sięgania po bardziej pozytywne formy dyscyplinowania.

Ja też mam taką nadzieję, choć doświadczenie mówi mi, że zaraz pojawią się tłumy ludzi deklarujących, że oni dostawali klapsy i że nic im nie jest. Cóż, ja ani razu nie dostałam klapsa i też mi nic nie jest. Nawet sobie całkiem nieźle radzę z tym całym życiem. Trafia do was ten argument?

Niezależnie jednak od tego czy trafia czy nie, ani moja ani wasza deklaracja i tak nie mają żadnego znaczenia w świetle 50 lat badań. 50 lat badań mówi bowiem wyraźnie, że klaps nie dość, że nie daje żadnych skutków dyscyplinujących, to jeszcze może wiązać się z negatywnymi konsekwencjami. Zanim więc kolejny raz wymierzysz klapsa zastanów się przez chwilę czy naprawdę chcesz zaryzykować własnym dzieckiem – tym małym człowiekiem, który ufnie oplata Twoją szyję ramionami oddając swój los w Twoje ręce i dając mu klapsa sprawdzić na nim to co sprawdzono już na ponad kilkudziesięciu tysiącach innych dzieci…?

Alicja Kost

Gershoff, Elizabeth T.; Grogan-Kaylor, Andrew. 2016. Spanking and Child Outcomes: Old Controversies and New Meta-Analyses.