badania pedagogiczne w przedszkolu

"........................................

Wiek przedszkolny to okres szybkich zmian rozwojowych, mający swe konsekwencje w dalszym życiu człowieka. Wychowanie przedszkolne to czas wspomagania dziecka, czyli tworzenia mu optymalnych warunków rozwoju i czuwania nad kierunkiem zmian. W procesie tym należy pomagać wychowankowi rozwijać różnorodne umiejętności, takie jak samodzielność, kreatywność, umiejętność dostrzegania problemów, planowania i realizowania zadań, kompetencje społeczne oraz postawy kształtowane w relacjach ze środowiskiem społeczno-przyrodniczym i kulturowym16. Aby zapewnić wychowankom możliwość wielowymiarowego rozwoju oraz biorąc pod uwagę potrzeby lokalnego środowiska i wyrównanie szans wszystkich dzieci w wieku przedszkolnym wprowadzone zostały do punktów i zespołów przedszkolnych grupy łączące dzieci w różnym wieku. Taka grupa nazywana jest, zależnie od źródła, grupą różnowiekową, wielowiekową, rozwojową lub zróżnicowaną wiekowo. Określenia te są tożsame i w praktyce oznaczają one, że organizacja procesu dydaktyczno – wychowawczego opiera się przede wszystkim na możliwościach rozwojowych dzieci a nie ich wieku, który waha się w granicach 3 – 5 lat17.

16 J. Pytlarczyk, W kręgu zabawy, Juka, Warszawa 2009, s.4

17 A. Skoczylas, W przedszkolu integracyjnym, "Wychowanie w Przedszkolu" 2003, nr 8, s.477

18 OECD ,Starting strong early childchood education and care, OECD Publishing, 2001, s. 77

19 L. Pielaszek, M. Suchocka, Osiąganie samodzielności w: A. Zawada (red.) Badanie gotowości szkolnej sześciolatków, CMPPP, Warszawa, 2006, s.18

Jako pierwsza w swoich przedszkolach grupy różnowiekowe wprowadziła Szwecja i jak pokazuje powyższe zestawienie rozwiązanie to jest efektywne. W Szwecji odsetek dzieci uczęszczających do jednostek przedszkolnych wynosi prawie 100%. W roku 1981 Komisja Pomocy Rodzinie na podstawie przeprowadzonych badań ustaliła, że dzieci powinny przebywać nie tylko wśród swoich równolatków, ale młodszych i starszych dzieci, co będzie wspomagało ich rozwój społeczny18. Wprowadzenie do placówek przedszkolnych grup różnowiekowych jest poparte wieloma zaletami jakie za sobą niosą. Jak pisze Lidia Pielaszek grupa zróżnicowana wiekowo swoją strukturą przypomina rodzeństwo w rodzinie wielodzietnej i stwarza jak wspomniano we wstępie naturalne warunki rozwoju społecznego i umysłowego dzieci19. Jest doskonałym „polem” nauki zachowań społecznych dla dzieci nieposiadających rodzeństwa. Umożliwia przebywanie w jednej grupie rodzeństwu, znajomym, co ma niebagatelne znaczenie w procesie adaptacji lub przy lękliwości dziecka. Przebywając w takiej grupie każde dziecko doświadcza różnych pozycji w grupie – od najmłodszego, poprzez „średniaka”, aż do bycia „starszakiem”, co uczy i daje wiele satysfakcji. Młodsze dzieci mogą poprzez naśladowanie przejmować od starszych wiedzę, doświadczenia, umiejętności, zasady i tradycje obowiązujące w grupie, szybciej rozwija się u nich również mowa. Jak twierdzi Robert Kotler dzieci stają się bardziej wrażliwe i otwarte na potrzeby innych, tworzy się większe poczucie więzi emocjonalnej w grupie. Dzieci starsze mają okazje do prezentowania swojej wiedzy i umiejętności młodszym kolegom, mogą opiekować się młodszymi, pomagać im w realizacji podjętych działań, co sprzyja wyrabianiu wrażliwości oraz podnosi samoocenę. Każde dziecko w grupie może odnosić sukcesy na miarę swoich indywidualnych możliwości. Ponadto wzmacnia się poczucie bezpieczeństwa u dzieci. A to poczucie jest według Masłowa jedną z podstawowych potrzeb każdego człowieka.
.............................................................................

Dziecko w wieku przedszkolnym dysponuje ogromnym potencjałem, który umożliwia mu pełne działanie i odkrywanie świata. Uaktywniając wszystkie zmysły potrafi z niezwykłą łatwością przenosić się ze świata rzeczywistego w świat fantazji i z powrotem. Przy tym wykazuje ogromną pomysłowość. Dziecko obdarzone otwartością, spontanicznością, naturalnością, niezwykłą ekspresją jest zawsze chętne do zabawy. Zabawa jest przecież najbardziej naturalną i priorytetową formą działania kilkulatka23. Zabawa (np. ubieranie i karmienie lalek, gra w berka, oglądanie ilustracji, rysowanie itd.) obejmuje dużą różnorodność kierunków działań dziecka i najpełniej wyraża aktywność małego dziecka dążącego do zaspokojenia swoich potrzeb intelektualnych,
23 D. Waloszek, Zabawa, Edukacja, ODN, Zielona Góra,1996, s.39
społecznych i ruchowych. Stąd także, wiek przedszkolny nazywany jest przez pedagogów wiekiem zabawy24................................................................

..„Nadrzędnym celem edukacji przedszkolnej jest rozwijanie w dziecku szeroko pojętej samodzielności w działaniu i myśleniu we wszystkich obszarach rozwojowych dziecka z uwzględnieniem jego potrzeb i możliwości edukacyjnych. Podstawowym warunkiem ich osiągnięcia jest własna, twórcza aktywność dziecka, mająca charakter zabawy”25. Potwierdza to teoria, według której w czasie zabawy dziecko uczy się niebywale intensywnie a będąc w grupie różnowiekowej może dodatkowo uczyć się od starszych. W istocie tak jest, ponieważ radosna zabawa dziecka połączona ze stymulacją jego mózgu prowadzi do wszechstronnych uzdolnień dziecka. Należy pamiętać, że w ciągu pierwszych pięciu lat życia dziecka, w jego mózgu tworzy się 50% głównych połączeń nerwowych umożliwiających zdobywanie wiedzy. Połączenia w mózgu powstają w wyniku bogatych i różnorodnych doświadczeń dziecka a takie niewątpliwie zapewnia zabawa w grupie różnowiekowej. Jest to fundament do nadbudowywania dalszych umiejętności i kształtowania procesów umysłowych dziecka a w nich między innymi rozwijanie ośmiu rodzajów inteligencji dziecka:
 językowej,
 matematyczno-logicznej,
 wizualno-przestrzennej,
 muzycznej,
 interpersonalnej............................................................................"





"Zabawa dzieci w wieku przedszkolnym w grupie różnowiekowej"
Agnieszka Satalecka